"Πάγος" στο δανεισμό και το 2010;

Με την πιστωτική επέκταση στον… πάγο άφησε πίσω του το 2009 το ελληνικό σύστημα και όλοι περιμένουν την επάνοδο σε ταχύτερους ρυθμούς αύξησης των χορηγήσεων το 2010. Όμως, ο «πάγος» είναι πολύ αμφίβολο αν θα λιώσει φέτος, παρότι η κυβέρνηση προσδοκά την επιτάχυνση της πιστωτικής επέκτασης σε διψήφιο ποσοστό.

Σύμφωνα με προσωρινά στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, η πιστωτική επέκταση τον Δεκέμβριο του 2009 έπεσε στο 4%, έναντι περίπου 16% τον Δεκέμβριο του 2008. Κατά κοινή ομολογία, το «πακέτο» των 28 δις. ευρώ, που είχε σχεδιασθεί από την Τράπεζα της Ελλάδος και την προηγούμενη πολιτική ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών, απέτυχε στο βασικό του στόχο, δηλαδή στη διατήρηση του ποσοστού της πιστωτικής επέκτασης σε διψήφιο αριθμό, ώστε να αποφύγει η οικονομία την ύφεση.

Οι τραπεζίτες βλέπουν τώρα, ότι οι ελπίδες για «άνοιγμα της στρόφιγγας» των δανείων το 2010 πολύ δύσκολα θα επιβεβαιωθούν, καθώς οι ελληνικές τράπεζες πιέζονται από πολλές πλευρές και το πιθανότερο είναι να παραμείνουν πολύ προσεκτικές στις εκταμιεύσεις δανείων στο ορατό μέλλον:

- Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αποσύρει τα μέτρα στήριξης της ρευστότητας των τραπεζών και οι ελληνικές τράπεζες έχουν να δώσουν ένα αγώνα δρόμου τους επόμενους μήνες, για να υποκαταστήσουν τα τεράστια ποσά που έχουν δανεισθεί από την ΕΚΤ με δανεισμό από ιδιωτικές πηγές χρηματοδότησης. Μάλιστα, δεν θα έχουν στη διάθεσή τους ούτε το «μαξιλάρι» του κράτους που είχαν φέτος, καθώς τα 15 δις. ευρώ των κρατικών εγγυήσεων δανεισμού, που δεν χρησιμοποιήθηκαν το 2009, αναμένεται σύντομα να αποσυρθούν οριστικά από το τραπέζι και η κυβέρνηση ήδη αναζητεί εναλλακτικούς τρόπους αξιοποίησής τους.

- Τα χαρτοφυλάκια των ελληνικών τραπεζών παραμένουν υπό σοβαρή πίεση. Τα κρατικά ομόλογα που έχουν «φορτωθεί» οι τράπεζες αντιμετωπίζουν τις γνωστές πιέσεις και αβεβαιότητες, λόγω της δημοσιονομικής κρίσης, ενώ και το «ιδιωτικό» σκέλος των τραπεζικών χαρτοφυλακίων, δηλαδή τα δάνεια σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά, εξακολουθούν να «κοκκινίζουν» με επικίνδυνους ρυθμούς και η αυστηρή δημοσιονομική πολιτική του 2010 δεν αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας για γρήγορη επιστροφή στην ανάπτυξη, ώστε να περιορισθούν οι επισφάλειες.

- Η Επιτροπή της Βασιλείας έδωσε στις 17 Δεκεμβρίου στη δημοσιότητα τις προτάσεις της για την ενίσχυση του καθεστώτος εποπτείας της κεφαλαιακής επάρκειας και της ρευστότητας των τραπεζών, που ήταν απροσδόκητα αυστηρές και, εάν εγκριθούν ως έχουν, θα δημιουργήσουν νέες προκλήσεις για τις ελληνικές τράπεζες. Μέχρι το τέλος του 2012, οι νέοι κανόνες θα τεθούν σταδιακά σε εφαρμογή και θα προβλέπουν, μεταξύ άλλων, αυστηρότερο καθεστώς για τον έλεγχο ποιότητας των εποπτικών κεφαλαίων, σχηματισμό προβλέψεων για κάλυψη ζημιών με βάση τις αναμενόμενες και όχι τις καταγεγραμμένες ζημιές, αλλά και την υποχρεωτική τήρηση πρόσθετων αποθεματικών στις καλές περιόδους, ώστε να χρησιμοποιούνται σαν δικλίδες ασφαλείας στις δύσκολες συγκυρίες.

Σε αυτό το ασφυκτικό πλαίσιο, οι τράπεζες έχουν να αντιμετωπίσουν και την ανάγκη αύξησης των κεφαλαίων τους, για να μπορέσουν να εξέλθουν χωρίς προβλήματα από την κρατική «ομπρέλα» των ενισχύσεων κεφαλαίου και ρευστότητας, τις οποίες εκτός απροόπτου θα πρέπει να επιστρέψουν μέσα στο 2010 –αν και τις τελευταίες εβδομάδες έχουν γίνει αρκετές δηλώσεις από στελέχη της ΕΚΤ, οι οποίοι τονίζουν, ότι θα ήταν σκόπιμο τα μέτρα στήριξης του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος από τις κυβερνήσεις να διατηρηθούν σε ισχύ και φέτος.

Με αυτά τα δεδομένα, τραπεζικά στελέχη εκτιμούν ότι ένα υψηλό μονοψήφιο ποσοστό πιστωτικής επέκτασης φέτος θα ήταν το καλύτερο σενάριο, χωρίς να αποκλείεται μια νέα καθήλωση κοντά στο απογοητευτικό φετινό ποσοστό, η οποία θα προκαλούσε σοβαρά προβλήματα στην οικονομία, αλλά και στους ίδιες τις τράπεζες, που όπως έχουν επισημάνει οι περισσότεροι διεθνείς οίκοι έχουν απόλυτη ανάγκη την αύξηση της πιστωτικής επέκτασης για να συντηρήσουν την κερδοφορία τους.